มะตูม
ระบบจะตอบกลับภายใน 24 ชั่วโมง
ขอบคุณสำหรับข้อเสนอแนะและข้อมูลเพิ่มเติม เราจะนำข้อมูลของท่านไปพัฒนาระบบให้ดียิ่งขึ้น
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Aegle marmelos (L.) Corr.
Common name : Beal fruit
สมุนไพรมะตูม มีชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ ว่า มะปิน (ภาคเหนือ), ตูม ตุ่มตัง กะทันตาเถร (ภาคใต้) เป็นต้น
มะตูมเป็นผลไม้ที่มีต้นกำเนิดมาจากประเทศอินเดีย เป็นพันธุ์ไม้มงคลประจำจังหวัดชัยนาทและยังถือว่าเป็นพันธุ์ไม้มงคลของศาสนาฮินดูที่นิยมปลูกในบ้านเราอีกด้วย โดยถือเป็นต้นไม้ศักดิ์สิทธิ์ของพระศิวะ ส่วนบ้านเรานั้นมีความเชื่อว่าใบมะตูมสามารถนำมาใช้ป้องกันภูตผีปีศาจ เสนียดจัญไรได้ และมะตูมยังจัดว่าเป็นทั้งผลไม้ที่ดีต่อสุขภาพและเป็นยาสมุนไพรที่เรารู้จักมาเนิ่นนาน เชื่อว่าหลาย ๆ คนคงเคยกินน้ำมะตูมกันมาบ้างแล้วล่ะ แต่น้อยคนนักที่จะรู้ถึงสรรพคุณของมะตูมหรือประโยชน์ของมะตูม งั้นเรามาดูกันดีกว่าจ้า...
สรรพคุณของมะตูม
- ผลแก่แต่ไม่สุกใช้รับประทานเป็นยาบำรุงร่างกาย รักษาธาตุ บำรุงธาตุไฟ
- ผลสุกสามารถนำมาใช้เป็นยาระบายได้
- ช่วยรักษาอาการท้องร่วง ท้องเดิน โรคลำไส้
- ใช้รักษาอาการท้องผูกเรื้อรังได้
- ใบสดนำมาคั้นเอาน้ำ ใช้แก้หวัด
- เปลือกรากและลำต้นจะช่วยแก้อาการไข้จับสั่น
- แก้ลม แก้มูกเลือด
- ช่วยรักษาอาการหลอดลมอักเสบ
ประโยชน์ของมะตูม
- ผลสามารถนำมารับประทานได้ทั้งแบบสดและแบบแห้ง
- สามารถนำมาใช้ทำเป็นเครื่องดื่มได้ด้วยการนำผลมะตูมไปผสมกับมะขาม
- เมื่อกรองได้น้ำและนำมาเติมน้ำตาลจะได้เครื่องดื่มที่มีรสชาติคล้ายกับ "มะนาว"
- ใบอ่อนของมะตูมนำมารับประทานเป็นผักสลัดได้
- หรือจะนำใบอ่อนมาใช้กินกับน้ำพริกหรือลาบก็ได้
- ผลแก่แต่เปลือกยังนิ่ม เมื่อนำมาฝานสามารถนำมาทำเป็นมะตูมเชื่อมได้
- มะตูมใช้เป็นส่วนผสมของขนมหลายชนิด
- มะตูมสุกมีเนื้อเละสามารถนำมารับประทานเป็นผลไม้ได้
Family : RUTACEAE
มะตูม เป็นไม้ผลที่รู้จักกันมานานแถบตอนใต้ของอินเดีย พม่า ลาว จีน และไทย เราก็รู้จักใช้ประโยชน์จากมะตูมในหลายๆ ด้าน มะตูมเป็นไม้ผลยืนต้นขนาดกลางจนถึงขนาดใหญ่สองสามคนโอบ
เปลือกลำต้นเรียบ หรืออาจแตกสะเก็ดเล็กน้อย สีเทาอมน้ำตาล ออกดอกปีละครั้งช่วงปลายฤดูแล้ง ประมาณ พฤษภาคม-มิถุนายน ดอกเป็นช่อเล็กๆ สีขาว กลิ่นหอมแรงไปไกล ลักษณะดอกจะเป็นดอกแบบสมบูรณ์เพศ มีทั้งเกสรตัวผู้ และเกสรตัวเมียในดอกเดียวกัน แต่ละดอกประกอบด้วยกลีบสีขาว 5 กลีบ ผลมะตูมมีทั้งกลมๆ และแบบทรงรีๆ รูปไข่ ดิบสีเขียว เมื่อสุกจะกลายเป็นสีเหลืองเข้ม หอมหวนยวนใจมาก
ผลดิบห่ามๆ เนื้อยังแข็งนิยมเอามาฝานเป็นแว่นๆ เชื่อมน้ำตาล เป็นขนมของหวานที่มีมาแต่โบร่ำโบราณของไทยเรา ย่านที่ทำมะตูมเชื่อมขายกันมาจากรุ่นสู่รุ่นคือ แถวตรอกมะตูม ซอยอรุณอมรินทร์ 23 บ้านช่างหล่อ เยื้องๆ ประตูโรงพยาบาลศิริราช แถบนี้มีขนมไทยๆ อร่อยมากมาย
ใบมะตูมมีลักษณะเป็นใบประกอบแบบสามแฉก มองดีๆ คล้ายๆ ตรีศูล อาวุธแห่งพระศิวะเทพ ในศาสนาฮินดู และพราหมณ์ จึงถือว่าเป็นของศักดิ์สิทธิ์ ใช้ในพิธีกรรมมงคล ครอบครู ปัดเสนียดจัญไร ขับไล่ภูตผีปีศาจ และสิ่งที่ไม่เป็นมงคลออกไปไกลๆ ส่วนไทยเราก็มีใช้ในงานพิธีมงคลสมรสพระราชทาน หรือผู้ที่ได้รับทุนหลวง หรือเอกอัครราชทูต เวลาจะกราบถวายบังคมลาไปปฏิบัติงานราชการต่างบ้านต่างเมือง ในหลวงก็จะพระราชทานใบมะตูมให้ทัดหูเพื่อเป็นสิริมงคล เป็นขวัญและกำลังใจที่เยี่ยมมาก ตามวัดวาอารามสมัยก่อนก็นิยมปลูกมะตูมไว้เพื่อใช้ทำเป็นน้ำปานะ น้ำอัชบาล สำหรับพระภิกษุสงฆ์ สามเณร เถร ชี ฯลฯ ผู้ปฏิบัติธรรมจำศีลภาวนา เป็นกุศโลบายที่เจ๋งมาก เพราะน้ำมะตูมมีสรรพคุณขับลม เป็นยาระบายอ่อนๆ มีฤทธิ์ช่วยคลายความกำหนัดด้วย นับว่าเป็นภูมิปัญญาที่ลึกซึ้งมากของสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าท่านทรงเลือกมะตูมไว้เป็นหนึ่งในผลไม้ที่ใช้ทำน้ำปานะสำหรับพุทธสาวกของท่าน โดยทั่วไปที่พบเห็นในบ้านเรามะตูม มีอยู่ 3 ชนิดพันธุ์ คือ
- มะตูมไข่ นิยมปลูกมากกว่าชนิดอื่น ผลเล็ก รีๆ เนื้อเยอะ ออกผลดกดีกว่าชนิดอื่น
- มะตูมนิ่ม เปลือกจะนิ่ม ใช้มือกดบีบเบาๆ เปลือกผลก็ยุบตัวลงได้สมชื่อ ชนิดนี้มักจะใช้ทำยาสมุนไพร
- มะตูมธรรมดา ปกติทั่วไป ผลโตกว่ากำปั้น พบได้ทั่วไปทุกภาคของไทย โดยเฉพาะเหนือและอีสาน
น้ำมะตูมนั้นมีรสอร่อย สรรพคุณหลากหลาย มีงานวิจัยว่าสามารถช่วยกำจัดสารตกค้างพวกโลหะหนักในร่างกายได้ดีมาก ในมะตูมอ่อนๆ ยังประกอบด้วยเยื่อเมือก Mucilage มี Pectin และ Tannin ไว้ช่วยเคลือบลำไส้ และกระเพาะอาหาร สตรีมีครรภ์ดื่มน้ำมะตูมประจำเชื่อกันว่าจะช่วยให้เด็กคลอดง่าย เปลือกผลแก่รสฝาด ช่วยขับลม บำรุงธาตุ ทำให้เจริญอาหาร ในตำรายาไทยก็ใช้ในพิกัด “ตรีผลสมุฏฐาน” ได้แก่ ผลยอ ผลมะตูม ผลผักชีลา ช่วยขับลม แก้ไตพิการ
นอกจากนี้ ยอดอ่อน ใบอ่อน ยังรับประทานเป็นผักได้อีก
https://www.opsmoac.go.th/chachoengsao-local_wisdom
ภาพ : / from -https://ittm.dtam.moph.go.th/images/knowleaga/มะตูม